Mechanizm zahamowania reakcji nazywa się niekiedy wyparciem. Działa on tak, jakby poddana mu osoba powtarzała sobie: „Jeśli nie będę wiedzieć o moich groźnych impulsach, nie będę ich mieć. Zapomnę o nich, a wówczas przestaną istnieć”. Stłumienie jest bardzo powszechnym mechanizmem, a nawet – do pewnego stopnia – użytecznym społecznie. W przypadku dużego niedostosowania ludzie potrafią całkowicie stłumić w sobie nawet tak silny popęd, jak popęd płciowy. Jednakże tak potężna siła nie pozwoli się bezkarnie „pogrzebać żywcem”. Musi się w końcu ujawnić w postaci symptomów, które omówimy w dwóch następnych rozdziałach.
Osoba o stłumionych reakcjach oprócz represji jakiegoś pożądania, którego się obawia, może też dodatkowo „zabezpieczyć” się przed jego spełnieniem poprzez wyłączenie funkcji organu, który służy zaspokojeniu danego pożądania. W zagrażającej sytuacji decydujący narząd odmawia posłuszeństwa. Nieświadome „rozumowanie” przebiega następująco: „Skoro nie mogę uniknąć zagrażającej mi sytuacji, muszę bronić własnej integralności”. Przykładem działania tego mechanizmu może być na przykład impotencja u mężczyzn, oziębłość u kobiet, bóle głowy, utrata apetytu, paraliż niektórych mięśni czy histeryczna ślepota. Kiedy decyzja o chorobie pozostaje w świadomości, wówczas mechanizm ten nazywamy symulacją choroby. Kiedy decyzja zostanie wyparta do nieświadomości, wtedy mówimy, że osoba taka cierpi na nerwicę histeryczną.
Sposobem radzenia sobie z „nie chcianymi pożądaniami” jest również pożądanie czegoś dokładnie przeciwnego. Tę formę nad- kompensacji nazywamy niekiedy formowaniem reakcji przeciwnej lub reakcją upozorowaną. Mechanizm ów sprawia na przykład, że ludzie o zachwianym poczuciu bezpieczeństwa, którzy łakną miłości i opieki, przekonują sami siebie, że muszą „polegać wyłącznie na sobie” i wierzą, że tego im naprawdę potrzeba. Osoby czujące resentyment z powodu dezaprobaty uciekają się do tego mechanizmu, by obrócić swe agresywne pobudki w motywy konformizmu i wyjątkowej prawomyślności. Kiedy nastąpi u nich załamanie, mogą mu towarzyszyć myśli o treściach niezwykle okrutnych lub wybujałych erotycznie.
Leave a reply