Jeden z testów projekcyjnych składa się z serii obrazków, na podstawie których badany układa opowiadania. Te twory wyobraźni osnute wokół każdego obrazka zwykle „wciągają” badanego, który o bohaterach swych opowiadań mówi rzeczy mogące stosować się do niego samego. Dość groźnie brzmiąca nazwa testu, „Test Apercepcji Tematycznej” (Thematic Apperception Test) (w skrócie TAT) (Morgan Murray, 1935: Stein, 1955) ma oznaczać, że test ten ujawnia podstawowe „tematy”, które powtarzają się w wytworach wyobraźni danej osoby. Apercepcja oznacza gotowość do spostrzegania w pewien sposób, zależny od uprzednich indywidualnych doświadczeń. Tak więc, nazwa testu implikuje, że badany interpretuje wieloznaczny bodziec stosownie do swej indywidualnej gotowości do spostrzegania w pewien określony śpcsób (zob. s. 315-316) oraz że tworzy on swe opowiadania w ramach pewnych wybranych tematów, które odzwierciedlają treść jego fantazji.
Badany w wieku 21 lat, któremu pokazano obrazek podobny do ryc. 16-3, opowiedział historię, którą przytaczamy poniżej, W ćzasie wojny był on bombardierem w lotnictwie i odbył 13 lotów bojowych zanim skończyła się wojna w Europie. Po zwolnieniu z wojska wstąpił na uniwersytet i w czasie, gdy go badano, był studentem drugiego roku, specjalizującym się w filologii angielskiej. Ze względu na pewne trudności emocjonalne poddał się terapii psychologicznej. Oto jego opowiadanie:
„Ona przygotowała ten pokój na czyjeś przybycie i otwiera drzwi, aby rzucić ostatnie spojrzenie na pokój. Przypuszczalnie czeka na powrót swego syna do domu. Stara się ułożyć wszystko tak, jak było, gdy on odjeżdżał. Wygląda na minacji pewnej kobiety nad synem. Psycholog kliniczny, któremu pacjent opowiedział tę historię, podaje, że zebrane później fakty w pełni potwierdziły interpretację, według której historia ta stanowiła odbicie własnych problemów badanego.
Podczas badania za pomocą TAT badany układa opowiadania o dwudziestu obrazkach. Jeśli zaprzątają go jakieś specjalne problemy, mogą one wystąpić w szeregu opowiadań. Dzięki temu TAT w rękach umiejętnego interpretatora może pozwolić na odkrycie struktury osobowości specyficznej dla badanej osoby.
TAT mimo swej pomysłowości nie gwarantuje, że badany w opowiadanych przez siebie historiach w rzeczywistości odsłoni nurtujące go problemy. Chociaż dane różnego rodzaju potwierdzają na ogół interpretacje TAT (Henry, 1956), istnieją również pewne dowody przeciwko nim. W jednym z badań stosunek do rodziców reprezentowany w opowiadaniach TAT nie był zgodny z rzeczywistym stosunkiem do rodziców ujawnionym w trakcie psychoterapii (Meyer i Tolman, 1955). Stosując specjalnie opracowane klucze do obliczania wyników, otrzymuje się zwykle zadowalające rezultaty, jak w opisanych poprzednio badaniach nad motywacją osiągnięć (s. 221) oraz w innych badaniach, jak np. nad agresją i strachem (Mussen i Naylor, 1954).
Leave a reply