Najlepiej wyjaśniającą zmiany postaw wydaje się teoria LEONA FESTINGERA, zwana teorią dysonansu poznawczego. Zakłada ona, że postawy są zazwyczaj wewnętrznie spójne, a jednostka zachowuje się zgodnie z tymi postawami. Od czasu do czasu pojawiają się jednak niespójności i wywołują one w człowieku stan dysonansu poznawczego. Dysonans ten jest nieprzyjemny dla przeżywającej go osoby i jest ona wówczas motywowana do redukcji dysonansu lub unikania go. Festinger mówi o redukcji dysonansu i osiąganiu konsonansu. Jeśli zatem ktoś twierdzi, że palenie jest szkodliwe, a sam pali, to niemal z pewnością przeżywać będzie dysonans. Może go zredukować, rzucając palenie. Może też szukać informacji, które podważą jego przekonanie o szkodliwości palenia i również w ten sposób osiągnąć konsonans.
Teoria Festingera była w rozmaity sposób krytykowana i prze- formułowywana. Twierdzono, że jej pierwotna wersja była zbyt uproszczona. Brehm i Cohen wprowadzili poprawkę stwierdzającą, że człowiek musi być silnie związany z daną postawą lub zachowaniem, zanim można będzie stwierdzić dysonans w stosunku do innych elementów poznawczych. Jeśli owego silnego zaangażowania brak, postawa lub zachowanie zostanie odrzucone, zanim pojawi się dysonans. Dalszą modyfikację zaproponował Aronson, który uznał, że pierwotna definicja była zbyt szeroka, co zaowocowało powstaniem wielu słabo potwierdzonych hipotez. Aronson uznał, że relacja dysonansu to relacja zawierająca niespójność pomiędzy koncepcją własnego „ja” jednostki a jej wiedzą o swoim zachowaniu.
Leave a reply