Wpływ rodziców na dziecko jest zawsze widoczny, chociaż nie musi ono być do nich podobne. W powieści Sinclaira Lewisa Work of Art, dwaj bracia dobrze opisują kontrastowe skutki tego samego wpływu. Obaj uważają, że ich osobowość jest wynikiem oddziaływania środowiska domowego.
„Mój ojciec – powiedział Orał – był niechlujnym, leniwym, lubiącym wypić starym nicponiem, a matka poza gotowaniem niewiele więcej umiała i była zbyt zapracowana, by poświęcać mi wiele uwagi: dzieciaki, które znałem, były zgrają plugawych próżniaków, kręcących się zazwyczaj koło włóczęgów przy cysternie z wodą: nigdy nie miałem możliwości otrzymania jakiegoś szkolnego wykształcenia i byłem zdany na siebie samego, jak jakiś bękart. W ten sposób stałem się oczywiście czymś w rodzaju wagabundy, który może nie zawracać sobie głowy myśleniem o swych „długach” wobec mnóstwa małych, sklepikarskich wszy przypuszczam, że jestem skłonny do lenistwa i niezbyt się przejmuję, jeśli idzie o dziewczynki i kieliszek. Moje wczesne wychowanie miało jednak jeden dobry skutek. Wychowany tak niekonwencjonalnie, zawsze będę antypurytaninem. Nigdy nie wyprą się radości ciała ani nie zaprzeczę, ze Piękno jest świętością.
Mój ojciec – powiedział Myron – był niezłym Iekkoduchem i zawsze lubił wypić i pogadać z kolegami, a moja matka pracowała ciężko, troszcząc się o nas: od włóczęgów przy cysternie z wodą słyszałem mnóstwo świństw. To, być może, wywołało reakcję tego rodzaju, że stałem się niemal zbyt skrupulatny, jeśli idzie o płacenie długów, staranność w pracy oraz lęk przed kieliszkiem i kobietami. Lecz moje wychowanie miało jeden dobry skutek. Po prostu na zasadzie kontrastu uczyniło mnie porządnym, solidnym, staroświeckim purytaninem z Nowej Anglii” '.
Jednostka jest kształtowana nie tylko przez specyficzne, biologiczne wyposażenie dziedziczne oraz określone sposoby przekazywania jej kultury, lecz także przez swoje indywidualne doświadczenia. Choroba z długą rekonwalescencją może dać dziecku zadowolenie, że wszyscy się nim opiekują i wywrzeć silny wpływ na strukturę jego osobowości. Śmierć któregoś z rodziców może przerwać zwykłe procesy identyfikacji. Niezwykłe sukcesy lub niepowodzenia, wypadki, okazje do bohaterskich czynów, zwycięstwo w zawodach lub konkursie, przeniesienie się do innej części kraju – niezliczonej ilości tego rodzaju doświadczeń istotnych dla rozwoju nie da się przewidzieć na podstawie samej znajomości danej kultury, chociaż, oczywiście, skutki ich są częściowo zdeterminowane przez kulturę. Nic dziwnego, że okres rozwoju jednostki decyduje o wystąpieniu w jej charakterze zarówno elementów wspólnych różnym ludziom, jak i specyficznych dla tej właśnie jednostki.
Leave a reply