Wiedza zdobyta metodami naukowymi umożliwiła człowiekowi wiele najwybitniejszych osiągnięć. Budujemy zapory na rzekach, nawadniamy i użyźniamy ziemię, ulepszamy nasiona, zbieramy, magazy- sza jednostka pracująca samotnie. Sięgnijmy tu do analogii z łowieniem ryb' im więcej wędek zarzuca” się na wodę, tym bardziej prawdopodobne będzie złowienie ryby, chociaż ta grupowa procedura nie ma „.„„AI„„nn .70 Mtnlfa łnwienia rvb. Ten tok rozumowania został roz- coś podobnego”) (ryc. 12-7). Przed badanym znajdowały się dwa żelazne złącza, drewniany słupek oraz przedmiot krytyczny – szczypce. Zadanie to można było rozwiązać, wykorzystując drewniany słupek jako jedną podpórkę, a szczypce – jako drugą. W pierwszej wersji słupek, którego należało użyć jako podpórki, był przybity gwoździem do deski. Trzeba go było oswobodzić za pomocą szczypiec. Tak więc, 12-7. Przezwyciężanie fik- sacji funkcjonalnej
Najlepszy rezultat uzyskuje się, posługując się szczypcami – w niezwykły sposób – jak to widać na rycinie. szczypiec używano najpierw w zwykły sposób. W drugiej wersji pręt był przywiązany do deski, tak że można go było łatwo odczepić bez użycia szczypiec.
Nad każdym z tych zadań pracowało od 7 do 15 badanych, przy czym każdy z nich otrzymywał jedno zadanie w pierwszej wersji, a inne – w drugiej Badanym rozwiązującym zadania, w których najpierw używali narzędzi we właściwy sposób, znalezienie nowego zastosowania dla tych narzędzi sprawiało więcej trudności niż tym badanym, którzy stosowali te narzędzia tylko w nowy sposób. Rozwiązanie zadania było łatwe, gdy narzędzia trzeba było użyć tylko w nowej roli: w tym przypadku na 51 prób 50 było udanych (98% prób udanych), lecz jeśli najpierw posługiwano się narzędziem w zwykły sposób, to liczba udanych prób spadała do 30 na 49 (61% prób udanych) (Duncker, 1945).
Ten sam rodzaj eksperymentu powtarzali inni badacze i uzyskali podobne wyniki, np. Birch i Rabinowitz (1951), Adamson (1952), Adamson i Taylor (1954). Ta tendencja, zgodnie z którą normalne posługiwanie się jakimś przedmiotem utrudnią wykorzystanie go w nowej funkcji, nosi nazwę fiksacji funkcjonalnej. Skutki takiego właściwego używania przedmiotu mogą przetrwać pewien czas: świadczy o tym ryc 12-8, na której widać, że skutki te przetrwały co najmniej jeden dzień, lecz zanikły po tygodniu. Z rezultatów tych wynika, że korzystnie jest odłożyć zadanie na pewien czas, a następnie wrócić do niego i ponowić atak. Konieczność przezwyciężenia fiksacji funkcjonalnej
Uczony, który przygotowuje się do pracy odkrywczej, studiuje dotychczasowy dorobek w tej dziedzinie, krytycznie ocenia to, czego go uczono, oraz stara się iść śladami wytyczonymi przez obserwacje lub przypuszczenia własne lub innych uczonych. Czasami dociekania rozpoczyna tzw. „błysk szczęścia”. Na przykład A. H. Becquerel odkrył staranne naaania metoay sesji „aoorycn pomysrow me wykazaiy jednak, aby, stosując ją, można było otrzymać więcej oryginalnych pomysłów niż wtedy, gdy poszczególne osoby w samotności obmyślają nowe idee (Taylor i inni, 1958). Te rezultaty nie muszą świadczyć o tym, że w pewnych okolicznościach metoda sesji „dobrych pomysłów” nie może być przydatna, lecz wskazują, że wygórowane oczekiwania w stosunku do niej są nieusprawiedliwione.
Leave a reply