Wspominaliśmy już o konformizmie w związku z utrzymywaniem się uprzedzeń. Obecność innych osób często zmienia zachowanie jednostki. W niektórych przypadkach obecność ta sprzyja ułatwieniu (facylitacji) wystąpienia danego zachowania, a w innych może być czynnikiem hamującym. Na ogół obecność innych osób prowadzi do zachowań zwanych konformistycznymi. Istotą konformizmu jest poddanie się naciskowi grupy (lub temu, co jednostka uważa za nacisk grupy).
Zjawisko to było przedmiotem wielu eksperymentów. W jednym z takich badań pokazuje się badanemu zbiór linii o różnych długościach i prosi, aby zidentyfikował tę, która dokładnie odpowiada linii „wzorcowej”. Osoba ta widzi, że wszyscy członkowie grapy wybrali linię, która według niej jest nieco dłuższa od wzorcowej. Członkowie ci są oczywiście „w zmowie” z eksperymentatorem i wcześniej już ustalili swój wybór. Osoba badana, nieświadoma tego, znajduje się w konfliktowej sytuacji: jej postrzeganie różni się ewidentnie od spostrzeżeń pozostałych. Okazuje się, że w takich sytuacjach jednostka często zachowuje się konformisty cznie i przyjmuje pogląd reprezentowany przez większość.
W innym eksperymencie grapę osób umieszczono w zaciemnionym pokoju, w którym widzialny był tylko jeden punkt światła. Normalnie punkt taki wydaje się poruszać, co wiąże się z efektem autokinetycznym. Uczestników proszono o oszacowanie tego pozornego ruchu. Okazało się, że w sytuacji, gdy wszyscy słyszeli wypowiedzi innych, oceny uczestników wykazały tendencję do zbliżania się do powszechnej w grapie normy. Członkowie grapy znajdowali się pod wpływem sądów uczynionych przez innych i poddawali się temu wpływowi, podając własną ocenę pozornego ruchu. Wystąpiła zatem tendencja do zbliżania własnych ocen do normy reprezentowanej przez grapę.
Na początku tego rozdziału zaznaczyliśmy, że obszar zainteresowań psychologii społecznej jest bardzo rozległy i że zdołamy tutaj poruszyć jedynie kilka kwestii. Badania postaw, uprzedzeń i przejawów zachowań grupowych to główne zagadnienia. Psychologia społeczna przeprowadza te badania za pomocą wielu technik i metod, począwszy od obserwacji w naturalnych warunkach, a kończąc na kontrolowanym eksperymencie laboratoryjnym. Czasami posługuje się też podstępem, co może skłonić czytelnika do zadania pytania o etyczne podstawy tego rodzaju praktyk w badaniach psychologicznych.
Leave a reply