Gromadzimy wyniki i opracowujemy je w celu wyciągnięcia wniosków. Tak więc badamy dane ze spisu ludności, aby przekonać się, czy wzrasta przeciętny wiek ludności, czy trwa nadal tendencja do przenoszenia się z centrum miasta na przedmieścia itd. Podobnie badamy wyniki naszych eksperymentów, aby ustalić, jaki wpływ miały warunki ćwiczenia na ostateczne osiągnięcia, interesujemy się np. tym, jak siła dźwięku wpływa na próg słyszenia wysokości dźwięku, jakie skutki pociągają za sobą różne metody wychowywania dzieci. Aby wyprowadzić z tych wyników wnioski statystyczne, musimy zbadać zależności w nich występujące oraz przeprowadzić odpowiednie porównania, które by wykazały, że pewne warunki są bardziej sprzyjające od innych lub że wielkość jednej zmiennej wiąże się z obecnością lub nieobecnością, albo też z wielkością innej zmiennej. Wnioski te wyciąga się zawsze w warunkach, które cechuje pewien stopień niepewności spowodowanej przez błędy związane z pobieraniem próbki oraz błędy pomiarowe (które omówimy niżej). Jeśli testy statystyczne wykażą, że wielkość efektu stwierdzonego w naszych porównaniach przewyższa znacznie wielkość błędu, możemy mieć wówczas zaufanie do otrzymanych rezultatów.
Najpierw zapoznamy się z rozkładem normalnym oraz z jego zastosowaniem przy interpretowaniu odchyleń standardowych, traktując to jako wprowadzenie do wnioskowania statystycznego. Następnie przejdziemy do problemu błędów związanych z pobieraniem próbki oraz do problemu istotności różnic.
Wspomnieliśmy uprzednio o rozkładach symetrycznych i skośnych, które otrzymujemy, formując z wyników rozkłady liczebności. Gdy mamy wielkie ilości wyników, które następnie porządkujemy i przedstawiamy w formie wykresu, często układają się one w symetryczny rozkład o kształcie przypominającym z grubsza dzwon, określany jako rozkład normalny, a w postaci graficznej jako krzywa normalna (ryc. 13-4 i 13-6). Większość przypadków leży blisko średniej, tworząc w ten sposób szczyt dzwonu, którego boki opadają stromo ku wyższym i niższym wynikom. Jest to forma krzywej szczególnie interesująca, ponieważ powstaje także i wtedy, gdy wykreślimy rozkład jakichkolwiek zdarzeń losowych: dlatego mówimy, ze jest to krzywa normalna.
Co rozumiemy przez zdarzenia „losowe”? Chodzi nam tu tylko o to, że przyczyny tych zdarzeń są bardzo złożone, że jest ich tak wiele, że dają wyniki tego rodzaju, jakie otrzymujemy, rzucając monetę lub obra-
Leave a reply