Pewien aspekt skalowania, nie omówiony do tej pory, ma bardzo ważne znaczenie w teorii pomiarów. Wyłaniają się tu problemy dotyczące równości jednostek w różnych częściach skali i absolutnego zera pomiaru. Miary długości (centymetry, cale) mają równe jednostki i rzeczywiste zero. Takie skale noszą nazwę skal stosunkowych, ponieważ liczbowych wartości na tych skalach można użyć dla wyrażenia stosunku. Na przykład, rura o długości 8 metrów jest dwa razy dłuższa niż rura o długości 4 metry, a rura ważąca 6 kilogramów jest trzykrotnie cięższa od ważącej 2 kilogramy, Niektóre skale fizyczne, jakkolwiek składają się z równych jednostek, mają arbitralne zero. Przykładem może tu być skala temperatury Celsjusza lub Fahrenheita. Są to tak zwane skale interwałowe. Temperatura 40°C jest o tyle wyższa od 30°C, o ile 30DC przewyższa 20°C: interwały 10-stopniowe są sobie równe we wszystkich częściach skali, lecz przy 40°C nie jest dwa razy tak gorąco, jak przy 20°C, ponieważ skala ta rozpoczyna się od arbitralnie ustalonego zera, (temperatura zamarzania wody)6.
Większość skal psychologicznych nie osiąga poziomu skali interwałowej ani nawet stosunkowej. Są to skale porządkowe, które jedynie porządkują pozycje według wielkości. Przykładem skali porządkowej- jest skala centylowa. Skala cen- tylowa nie ma rzeczywistego (absolutnego) zera, ponieważ jej zerem jest po prostu wynik osoby o najniższej randze. Interwały tej skali nie są także równe, ponieważ potrzebny jest większy przyrost sprawności, aby przejść z 90 do 95 centyla, niż z 40 do 45. Wyniki oparte na odchyleniu standardowym bardziej zbliżają się do
Kto zna z kursu chemii lub fizyki prawa gazowe, przypomni sobie, że stu- stopniową skalę temperatury można przekształcić na skalę stosunkową (tzn. skalę zera bezwzględnego lub skalę Kelvina), dodając 273° (zero bezwzględne równa się -273°) do zwykłych wskazań na skali stuatopniowej (przyp. aut.). wymagań skali interwałowej, lecz bardzo trudno jest ustalić, czy jednostki skali są rzeczywiście równe. W każdym razie wyniki standaryzowane nie są wynikami stosunkowymi, ponieważ nie mają absolutnego zera.
Teoria skal psychologicznych ciągle czyni postępy, a stwierdzając, że obecne skale mają braki, podkreślamy jedynie istnienie pewnych trudności w operowaniu danymi, którymi psychologia musi się zajmować. Istniejące obecnie skale stwarzają warunki dla wielkich postępów w ilościowym przedstawianiu wyników psychologicznych, mimo że brak im pewnych pożądanych właściwości miar fizykalnych.
Leave a reply