Allport wprowadził także szereg innych rozróżnień, aby pokazać, że dyspozycje są zorganizowane w pewien rodzaj hierarchii – niektóre są o wiele ważniejsze dla danej jednostki niż inne. W tym celu wprowadza on podział na cechy dominujące (cardinal), zasadnicze (central) i wtórne (secondary). Niektóre jednostki wyróżniają się przewagą jakiejś jednej cechy dominującej. Osoby takie mogą być postaciami historycznymi lub fikcyjnymi, a często stają się „osobowościami wzorcowymi”, przy pomocy których określamy innych. Jeśli mówimy, że ktoś jest donżua- nem lub donkiszotem, klasyfikujemy go za pośrednictwem jego podobieństwa do określonej „osobowości wzorcowej”, której cechy, jak sądzimy, są innym znane. Chociaż u niewielu ludzi występuje wyraźna przewaga jednej cechy dominującej, większość posiada kilka cech, które w zasadzie określają ich osobowość. Allport powołuje się na charakterystykę psychologa Williama Jamesa, którego cechowała „wrażliwość, żywość, humanitaryzm i towar zysk ość”. Są to cechy zasadnicze, ponieważ tych parę określeń wystarczyło, aby go scharakteryzować. Allport w pilotażowych badaniach przeprowadzonych jia 93 studentach polecił im scharakteryzować jakąś osobę, dobrze im znaną, za pomocą tylu słów, określeń czy zadań, ilu na to każdy z nich potrzebował. Okazało się, że charakterystyki te wymagały podania przeciętnie 7,2 (od 3 do 10) zasadniczych właściwości (Allport, 1960). Przemawia to za koncepcją niewielu cech zasadniczych. Na koniec istnieje wiele cech wtórnych, wyrażających względnie izolowane zainteresowania lub sposoby reagowania: wiele z nich lepiej jest określać raczej jako „postawy” niż jako „cechy”.
Leave a reply