Względną nowością w tej dziedzinie jest tak zwana maszyna ucząca (Galanter, 1959: Lumsdaine i Glaser, 1960). Chociaż urządzenia te są jeszcze w dużej mierze w stadium opracowywania, warto poświęcić im uwagę, ponieważ stanowią one ilustrację zasad organizacji uczenia się.
Rozpatrzmy najpierw trzy typowe aparaty spośród wielu, które się obecnie pojawiają. Pierwszy z nich (ryc. 11-5) został wynaleziony przeszło trzydzieści lat temu przez S. L. Presseya z Uniwersytetu Stanu Ohio (Pressey 1926). Chociaż pierwotnie był on pomyślany jako aparat do egzaminowania, obliczający automatycznie wyniki, wkrótce znalazł zastosowanie jako
Maszyna Presseya z odpowiedziami do wyboru obliczająca automatycznie wyniki. Problem pojawia się w okienku, a odpowiedź jest wybierana spośród czterech zaprezentowanych. Gdy badany naciska właściwy punkt, pytanie znika i pojawia się następne. Maszyna ta liczy błędne odpowiedzi. (Źródło: Pressey, 1927). maszyna ucząca. Uczeń odczytuje pytania i wybiera prawidłową odpowiedź, a następnie naciska guzik oznaczający tę odpowiedź. Jeśli wybrał odpowiedź właściwą, w okienku pojawia się następne pytanie, jeśli niewłaściwą, pytanie pozostaje tam tak długo, dopóki nie naciśnie właściwego guzika. Ponieważ uczeń wie, że jego wybór był trafny, jeśli pytanie znika, zostaje natychmiast poinformowany o tym, która odpowiedź jest prawidłowa, i w ten sposób uczy się w trakcie sprawdzania swych wiadomości. Aparat podaje liczbę zrobionych błędów, tak że zaraz po skończeniu próby można odczytać jej wynik.
Maszyna Presseya nie „chwyciła”, chociaż badania przeprowadzone przez niego i jego uczniów świadczyły o tym, że jest ona skuteczną pomocą w nauce. Idea automatycznego kształcenia otrzymała nowy bodziec w 1954 r. dzięki opublikowaniu doniosłego artykułu B. F. Skinnera z Uniwersytetu Harwardzkiego (Skinner, 1954), z którego eksperymentami nad warunkowaniem instrumentalnym zapoznaliśmy się poprzednio (s. 380). Skinner i jego uczniowie przygotowali kilka różnych modeli maszyn. Jeden z nich, zalecany przez Skinnera, pokazano na ryc. 11-6. Pytania, na które uczeń odpowiada, ukazują się w formie twierdzeń z pustymi miejscami do wypełnienia (zob. okienko po lewej stronie aparatu). Uczeń pisze właściwe słowo w okienku odpowiedzi po
Maszyna Skinnera. Twierdzenie z pustym miejscem do wypełnienia ukazuje się w okienku po lewej stronie maszyny. Uczeń pisze właściwą odpowiedź w okienku po prawej stronie. prawej stronie aparatu, a następnie naciska dźwignię, która przykrywa jego odpowiedź przezroczystą szybką, podając jednocześnie dla porównania prawidłową odpowiedź. Uczeń teraz zastanawia się, czy jego odpowiedź była dobra, czy zła, a następnie przekręca gałkę po lewej stronie aparatu, by ukazało się następne z kolei twierdzenie.
Nie wszystkie automatyczne urządzenia uczące oparte są na tej prostej metodzie pytań i odpowiedzi. Całkiem odmienne urządzenie opracowano w lotnictwie wojskowym USA (Lumsdaine, 1959). Stosuje się w nim wyświetlanie filmu klatka po klatce, aby nauczyć technika obsługi pewnego urządzenia elektronicznego. Pojedynczy fragment pozostaje na ekranie, dopóki uczący się nie opanuje go, potem naciska guzik, aby ukazała się następna ilustracja, i tak dalej, dopóki nie wyuczy się całej operacji.
Leave a reply