Chociaż ludzie różnią się jeszcze pod wieloma innymi względami, w rozdziale tym będziemy się zajmowali badaniem uzdolnień, tj. różnic indywidualnych z punktu widzenia wiedzy, ogólnych zdolności i nabytych umiejętności.
Gdy stoimy przed problemem oceny czyichś uzdolnień, musimy odróżnić to, co ktoś potrafi zrobić obecnie, od tego, co mógłby zrobić, gdyby był wyćwiczony. Na przykład, Jan jest świetnym studentem wstępnego kursu medycyny i kiedyś będzie znakomitym lekarzem, lecz nie poprosilibyśmy go o wycięcie wyrostka robaczkowego, zanim nie ukończy swoich studiów medycznych. Jakub jest młodym rekrutem, który zostanie dobrym lotnikiem, lecz nie powierzylibyśmy mu samolotu, dopóki nie nauczy się latać. To rozróżnienie pomiędzy zdolnością do uczenia się a nabytą umiejętnością odgrywa ważną rolę w naszych metodach oceny. Testy przeznaczone do mierzenia możliwości, tj. do przewidywania, co ktoś może osiągnąć po przeszkoleniu, znane są jako testy zdolności (aptitude tests). Testy które mówią o tym, co ktoś potrafi zrobić obecnie, są testami wiadomości i umiejętności (achievement tests). Testy inteligencji które pozwalają przewidzieć, jak studentowi będzie szła nauka, są testami zdolności: testy stosowane pod koniec semestru, które pozwalają stwierdzić, ile się studenci nauczyli, są testami wiadomości. Oba te rodzaje testów zalicżamy do testów uzdolnień (ability tests).
Zależność między testami zdolności a testami wiadomości i umiejętności
Gdy badamy, co ktoś może zrobić, otrzymujemy próbki jego obecnego zachowania, a zatem zadania, z których składają się wszystkie testy uzdolnień, muszą być próbkami wiadomości i umiejętności – próbkami tego, co dana osoba może zrobić w danej chwili i sytuacji.
Testy zdolności, zgodnie z ich definicja” pozwalają przewidywać wyniki jeszcze nie osiągnięte, przy czym muszą składać się z próbek wiadomości lub umiejętności tj. z tego, co badany może wykonać w danym momencie. W jaki więc sposób można skonstruować testy nie będące testami wiadomości lub umiejętności? Trudność ta nie stanowi nieprzezwyciężonej przeszkody, ponieważ można badać uzdolnienia na podstawie próbek tego rodzaju czynności, które nie są przedmiotem przewidywania. Jako przykład może posłużyć pisanie na maszynie. Jedną z kwalifikacji potrzebnych do tego, by dobrze pisać na maszynie, jest dobra znajomość ortografii. Znajomość ortografii jest czymś, co można sprawdzić, zanim badany zapozna się z maszyną do pisania. Zatem test ortografii może wchodzić w skład testu zdolności do pisania na maszynie, mimo że z innego punktu widzenia test ortografii jest testem umiejętności. Rozróżnienie pomiędzy testami zdolności a testami wiadomości czy umiejętności nie opiera się na treści zadań testowych, lecz na c e- 1 a c h, którym ma służyć każdy z tych dwóch rodzajów testów. Testy zdolności pozwalają przewidywać przyszłe rezultaty: testy wiadomości i umiejętności mierzą aktualne osiągnięcia
Leave a reply