Wspomniano wyżej, że oddsiaływanie na uczącego się za pomocą sztucznej nagrody stawia go w sytuacji konfliktowej. Jeśli do wykonania jakiegoś zadania, wymagającego uczenia się, trzeba skłaniać obietnicą nagrody, to znaczy, że brak jest wystarczającej immanentnej motywacji do wykonania tego zadania lub że zadanie to jest nielubiane i unikano by go, gdyby nie nagroda. Jeden ze sposobów graficznego przedstawienia tego konfliktu zademonstrowano na ryc. 11-8. Osobnik O jest przyciągany przez przynętę pozytywną — przyjemną nagrodę Np i odpychany przez bodziec negatywny, jaki wywołuje nieprzyjemne zadanie Z„. Sytuacja taka nosi nazwę konfliktu między dążeniem a unikaniem. (Zagadnienie konfliktu jest omawiane obszernie w rozdziale 18). Ponieważ nagroda jest tu związana z zadaniem w sposób sztuczny, uczący się będzie wolał wybrać łatwiejszą drogę do nagrody, jeśli to będzie możliwe. Wobec tego ktoś, od kogo dana rzecz zależy, musi otoczyć nagrodę barierą (na rysunku reprezentuje ją gruba linia), tak aby uczeń mógł ją osiągnąć tylko przez wykonanie zadania. Matka musi trzymać cukierek poza zasięgiem dziecka, dopóki nie zamiecie ono alejki. Nauczyciel nadzoruje egzamin pisemny, pilnując, aby uczniowie nie znajdowali odpowiedzi w zbyt łatwy sposób.
Wpływ kar na uczenie się. Rozpowszechnione dawniej poglądy kazały wierzyć, żc kara jest skutecznym sposobem oddziaływania na uczenie się. „Oszczędzanie rózgi psuje dziecko” nie jest rzadkim poglądem. Oddziaływanie społeczne za pomocą kar grzywny i więzienia jest usankcjonowane przez wszystkie rządy. Przez wiele lat prowadzono spory nad względnymi zaletami i wadami łagodnego traktowania (nacisk na stosowanie nagrody za dobre zachowanie) i surowego traktowania (nacisk na stosowanie kar za błędy). Powoli nagrodom zaczyna się przyznawać wyższość nad karami, tak że obecnie bije się dzieci w domu i w szkole rzadziej niż dawniej, a slup do chłosty zniknął z zakładów karnych. Warto zapytać, czy zmiana ta zaszła jedynie ze względu na humanitaryzm, czy też okazało się, że kara jest mniej skuteczna niż nagroda.
Leave a reply