Aby nieco dokładniej ustalić znaczenia konotacyjne, Osgood (1952, 1954) opracował metodę pomiarową, którą nazwał „dyferencjałem semantycznym” (semantic differential): „semantycznym” – ponieważ dotyczy znaczenia, a „dyferencjałem” – poniew-aż metoda ta wprowadza kilka różnych dymensji (wymiarów) znaczenia.
Pomimo indywidualnych różnic w ujmowaniu znaczeń konotacyj- nych dostatecznie jednorodna grupa ludzi skłonna jest przypisywać znanym słowom podobne znaczenia konotacyjne. Na przykład, jakie różnice w znaczeniu konotacyjnym mają dla amerykańskich studentów słowa good (dobry, porządny) i nice (miły)? Posługując się swą metodą, Osgood stwierdził, że good ma nieco męskie zabarwienie, a nice – żeńskie. Prawie równoważne stwierdzenia wyrażające prostą aprobatę w odniesieniu do dwóch płci brzmiałyby: He’s a good man (to jest porządny chłop), she’s a nice girl (to jest miła dziewczyna). Przypisywanie zabarwień seksualnych zwykłym słowom, takim jak good i nice nie wygląda zbyt racjonalnie, ale też znaczenia konotacyjne nie są tak bardzo racjonalne.
W celu ustalenia konotacji jakiegoś słowa Osgood prosił badanych, aby ocenili to słowo w stosunku do pewnej liczby par przymiotników. Jako przykład może posłużyć para „silny – słaby”, Jeden przymiotnik z takiej pary był umieszczony na jednym krańcu 7 punktowej skali, drugi przymiotnik – na przeciwnym krańcu. Badany zaznaczał kierunek i intensywność swej oceny przez umieszczenie danego słowa w pewnym punkcie tej skali. Ryc. 12-2 ukazuje, jak studenci wartościowali na takich skalach słowo polite (uprzejmy, grzeczny). Na wykresie przedstawiono oceny zebrane w dwóch grupach, a ich interpretacje znaczenia słowa polite okazały się bardzo podobne, mimo. że użyte przymiotniki miały niewiele wspólnego z denotacyjnym znaczeniem grzeczności (politeness).
Następnym krokiem w stosowaniu dyferencjału semantycznego jest uproszczenie tych skal przez zastosowanie tylko najbardziej podstawowych wymiarów. W swych wstępnych pracach Osgood ustalił jako podstawowe trzy wymiary znaczenia konotacyjnego (1) oceny {do- bry-zły, czysty-brudny itd.), (2) siły (silny-słaby, wielki-mały itd.) oraz (3) aktywności (szybki-powolny, czynny-biemy itd.). Te trzy wymiary określają znaczną część znaczenia konotacyjnego, przy czym największą wagę ma czynnik wartościujący.
Leave a reply