Bodziće są odpowiedzialni za naukę swych dzieci, nauczyciele – swych uczniów. Każdy, kto czuje się odpowiedzialny za kształcenie lub szkolenie w domu, szkole, fabryce, czy też na obozie wojskowym, musi się zdecydować, na jakich motywach ma się oprzeć. Ze względu na swoją pozycję związaną z odpowiedzialnością ma on zwykle do dyspozycji nagrody i kary, a sukces jego będzie po części zależny od umiejętności posługiwania się nimi tak, aby zachęcić do uczenia się rzeczy pożądanych, przy niewielkich skutkach ubocznych, których wołałby uniknąć.
Naturalne i sztuczne powiązania między zadaniami a celami. Wybierając cele, które stawia się przed uczącym się, można czasem dobrać cele związane z danym zadaniem w sposób naturalny zamiast celów związanych z tym zadaniem sztucznie. Związek jest naturalny wówczas, gdy jedna rzecz wynika z drugiej na zasadzie istotnych powiązań, czy też gdy jedna jest prostą konsekwencją drugiej. Na przykład chłopiec, który buduje krótkofalówkę, aby rozmawiać z przyjacielem mieszkającym na drugim końcu miasta, gdy ukończy montaż tego urządzenia i stwierdzi, że ono działa, czerpie stąd zadowolenie ściśle związane z tym zadaniem. Związek pomiędzy zadaniem a celem jest sztuczny, jeśli jest ustalony arbitralnie czy ze- wnętrznie. Na przykład, ojciec może obiecać, że kupi synowi aparaturę krótkofalową, jeśli ten co tydzień będzie podlewał kwiaty w ogrodzie. Krótkofalówka jest nagrodą związaną z podlewaniem kwiatów w spo- sów zewnętrzny, ponieważ nie istnieje żaden immanentny związek między podlewaniem a posiadaniem krótkofalówki i obsługiwaniem jej. Przechodząc do rozpatrzenia zagadnienia stosowania nagród i kar w celu oddziaływania na uczenie się, zwróćmy uwagę, że są one często związane w sposób sztuczny z zadaniami stawianymi przed uczącymi się i że ich wady wynikają z konfliktów powstających dlatego, że nagrody są ustalane arbitralnie.
Zalety motywacji immanentnej są oczywiste na podstawie codziennego doświadczenia. Nie potrzeba specjalnych nagród za dobre wykonywanie czynności ani kar za błędy, aby nauczyć chłopca jeździć na jego nowym rowerze. Uczenie się i końcowy rezultat pozostają tu w naturalnym związku. Oczywiście, nie zawsze można się posłużyć motywacją immanentną. Dziecko, biorące lekcje gry na fortepianie, może nie znajdować w grze takiego zadowolenia, które by utrzymało je przy tym zadaniu, tak że trzeba je motywować zewnątrz za pomocą nagród lub groźby kary. Jeśli osoba odpowiedzialna za czyjeś uczenie się może wykorzystać motywację immanentną, sprawa jest w połowie wygrana.
Wpływ nagród na uczenie się. Nagrodami, stosowanymi w celu odddziaływania na uczenie się ludzi, są, poza najwcześniejszym wiekiem niemowlęcym, prawie zawsze przynęty wyuczone.: znaczy to, że przedmioty stanowiące cel są wzmocnieniem wtórnym. W szkole takie nagrody, jak np. złote gwiazdy, odznaki i listy stopni, czerpią swą wartość jako nagrody z takich wyuczonych motywów, jak pragnienie zdobycia pozycji.
Leave a reply