Ludzie często muszą wybierać między sprzecznymi motywami. Czasem jest to konflikt między dwiema przyjemnościami, a czasami wybór między przyjemnością a obowiązkiem. Jeśli człowiek w tej drugiej sytuacji wybierze przyjemność, mówi się, że ma „słabą wolę”. Jeśli wybierze obowiązek – ma to oznaczać, że dysponuje „siłą woli”. Obowiązkiem psychologii jest pokazanie, co naprawdę się dzieje w psychice, gdy w grę wchodzi tzw. siła woli.
Generalnie czynność wiążąca się z siłą woli jest to czynność, która zakłada satysfakcję raczej w przyszłości, a nie w chwili obecnej. Umiejętność odłożenia nagrody po to, by uzyskać więcej, lecz później, jest jedną z cech dojrzałej osobowości. W oczach osób o osobowościach mniej dojrzałych ktoś, kto cierpliwie czeka, czyni to wbrew swojej woli. Mężczyzna, który odrzuca zaproszenie kolegi na brydża, by w tym czasie naprawić w domu kilka zepsutych rzeczy, woli – w powszechnej opinii – jednak pójść na krykieta, niż zrobić przyjemność swojej żonie. Taka opinia nie musi być prawdziwa. Fakt, że mężczyzna ten zostaje w domu, wykazuje, iż woli on w tym momencie pomajsterkować, niż pograć z kolegami. Nie ma innego sposobu, by zmierzyć siłę dwóch motywów, niż sprawdzić, który z nich zwycięży w sytuacji konfliktu.
Relatywną siłę wielu motywów można mierzyć metodą przeszkód, opracowaną przez F.A. Mossa i udoskonaloną przez C.J. Wardena. Wybrane zwierzę – aby dotrzeć do atrakcyjnych dla niego obiektów – musi przekroczyć obwód elektryczny, co powoduje dość silny, lecz nieszkodliwy szok. Liczba przekroczeń obwodu dla osiągnięcia zamierzonego celu w określonym, standardowym czasie, jest miarą siły motywu. W trakcie badania jednego motywu działanie innych motywów zostaje zminimalizowane.
W ten sposób mierzono relatywną siłę rozmaitych motywów u białych szczurów. Na podstawie przeciętnej liczby przekroczeń obwodu ustalono, że najsilniejszy jest u nich popęd macierzyński. Zaraz po nim uplasowało się pragnienie, głód, popęd seksualny oraz popęd eksploracyjny. Siła tego ostatniego była czterokrotnie mniejsza niż siła popędu macierzyńskiego.
Niestety, popędów ludzkich nie da się zmierzyć w tak prosty sposób. Wyobraźnia umożliwia człowiekowi osiąganie satysfakcji w przyszłości, nawet poprzez nagrody wyimaginowane. Poszczególne osoby różnią się co do wagi przykładanej do poszczególnych motywów. Jedynym sposobem stwierdzenia, które motywy są silniejsze, jest obserwacja sytuacji konfliktu motywów. Wygrywa motyw silniejszy.
Leave a reply