Myślenie jest to takie zachowanie, które opiera się na ideach, tj. procesach przedstawieniowych czyli symbolicznych. Gdy jemy jabłko lub gdy przechodzimy przez pokój, nie musimy myśleć (choć oczywiście możemy), lecz jeśli spróbujemy przedstawić sobie smak czegoś, czego w danej chwili nie jemy, lub przechadzkę, której obecnie nie odbywamy, wówczas musimy się posłużyć jakimś rodzajem symbolicznego przedstawienia. Takie symboliczne przedstawianie jest charakterystyczne dla myślenia. Przedmiotem myślenia mogą być rzeczy i zdarzenia nieobecne, zapamiętane lub wyobrażone (jak również rzeczy i zdarzenia aktualnie spostrzegane): ponieważ jest ono symboliczne, może obejmować szerszy zakres treści niż inne rodzaje czynności. Myślenie obejmuje także spostrzeżenia i czynności aktualne, lecz operuje ich znaczeniami w sposób wychodzący poza teraźniejszość, a zatem myślenie odzwierciedla i analizuje to, co jest dane w spostrzeżeniach.
Tak złożoną i różnorodną, choć dobrze nam znaną czynność, nie jest łatwo scharakteryzować, ponieważ przenika ona wszelkie inne formy' działalności. Aczkolwiek możemy wyobrazić sobie myślenie jako ten rodzaj procesu, który zachodzi wówczas, gdy filozof siedzi, rozmyślając z zamkniętymi oczyma i założonymi rękami, to jednak w większości przypadków myślenie odbywa się w trakcie aktywnej manipulacji i eksploracji środowiska: występuje ono zarówno przy biurku ucznia, jak i w bibliotece, w laboratorium, w sklepie, na polu i w urzędzie.
Jeśli spróbujemy poklasyfikować różne rodzaje myślenia, zauważymy najpierw dwie główne grupy: myślenie względnie nieukierunko- wane i niekontrolowane, występujące w marzeniach i snach oraz myślenie ukierunkowane na cel, zachodzące przy rozmyślaniu nad jakimś problemem. Pierwszy typ możemy nazwać myśleniem asocjacyjnym dla podkreślenia sposobu, w jaki jedna myśl wywołuje drugą: William James nazwał ten typ myślenia .,strumieniem myśli”. Chociaż myślenie asocjacyjne wydaje się niekiedy bezcelowe i niekontrolowane, często istnieje w nim pewna kierunkowość (być może nieświadoma). Myślenie wyraźniej zmierzające do jakiegoś celu możemy nazwać myśleniem ukierunkowanym, ponieważ osiąga ono coś w rodzaju punktu końcowego, gdy zadanie zostaje wypełnione. Gdy dokonamy dalszego podziału tych kategorii, otrzymamy następującą klasyfikację rodzajów myślenia.
Leave a reply