– 1. Osobowość zdefiniowano jako zorganizowaną strukturę indywidualnych cech i sposobów zachowania, decydującą o specyficznych sposobach przystosowania się danej jednostki do jej środowiska.
– 2. Termin „struktura osobowości” odnosi się do trwałych niepowtarzalnych cech,’dzięki którym osobowość jest jednolitą całością. Struktura osobowości .człowieka powstaje dzięki rolom wyznaczonym mu przez kulturę oraz dzięki indywidualnym doświadczeniom.
– 3. W okresie wzrastania, poza wieloma innymi doświadczeniami, człowiek przechodzi przez stadia identyfikacji z innymi osobami, osiągając w końcu własną tożsamość.
– 4. Istnieje wiele sposobów charakteryzowania jednostki. Określając osobowość, można stosować co najmniej siedem kategorii. Są to: cechy fizyczne i temperament, zdolności intelektualne i inne, zainteresowania i wartości, postawy społeczne, dyspozycje motywacyjne, sposób wyrażania się i styl bycia oraz skłonności patologiczne.
– 5. Inwentarz osobowości jest metodą charakteryzowania siebie samego za pośrednictwem odpowiedzi na wielką liczbę pytań. Podano trzy przykłady inwentarzy osobowości: Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości (Minnesota Mulliphasic Personality. Inventory), którego skale oparte są na empirycznym porównaniu odpowiedzi badanych osób z odpowiedziami grup pacjentów o różnych zaburzeniach psychicznych, Inwentarz Upodobań Osobistych (Personal Preference Schedule) Edwardsa, oparty na teorii potrzeb Murraya i stosujący technikę przymusowego wyboru oraz Kwestionariusz Osobowościowy Cattella (16 PF Questionnaire), w którym zastosowano 16 kategorii wybranych na podstawie wyników analizy czynnikowej.
– 6. W inwentarzu osobowości, w przeciwieństwie do testów inteligencji, chodzi o ustalenie raczej charakterystycznego sposobu postępowania niż maksymalnych osiągnięć. Różne uboczne czynniki wpływają na odpowiedzi, co powoduje, że badanie osobowości za pomocą inwentarzy jest trudne i dosyć niepewne.
– 7. Testy projekcyjne są bardziej wieloznaczne i mają luźniejszą strukturę niż inwentarze osobowości,. pozwalają więc badanemu bardziej swobodnie ujawnić styl jego osobowości. Przykładami tych testów są: test, w którym układa się opowiadania o obrazkach, tzw. „Test Apercepcji Tematycznej” (TAT), oraz test plam atramentowych Rorschacha. Chociaż rezultaty uzyskiwane za pomocą tych testów zdają się przekraczać poziom przypadku, interpretacja wyników nastręcza wiele trudności.
– 8. W innych metodach określania osobowości zasadniczą rolę odgrywa ocena wykwalifikowanych obserwatorów. Do metod tych należą skale ocen, na których są wyszczególnione cechy podlegające ocenie, socjometria, w której szacuje się wzajemne stosunki w grupie, oraz ocenianie opierające się na kompleksowych obserwacjach i ocenach.
– 9. W porównaniach między przewidywaniami klinicznymi a statystycznymi zwykle uzyskiwano wyniki świadczące o wyższości przewidywań statystycznych, jednakże zadania stojące przed tymi metodami są w pewnym sensie odmienne, a porównywanie konkretnych prognoz nie pozwala rozstrzygnąć bez reszty o wyższości którejś z tych metod.
Leave a reply