Pierwszą z tych teorii nazywa się teorią kozła ofiarnego lub teorią przeniesionej agresji. Zakłada ona, że zablokowanie realizacji celu wywołuje frustrację, która z kolei prowadzi do agresji. Często zdarza się, że osoba sfrustrowana nie może zaatakować — jako zbyt potężnej — rzeczy lub osoby będącej bezpośrednią przyczyną jej frustracji. W rezultacie agresja zostaje przeniesiona i skierowana na słabsze grupy społeczne lub grupy mniejszościowe.
Teoria ta wywodzi się z założeń psychoanalitycznych, podobnie jak teoria osobowości autorytarnej. Zgodnie z tą teorią pewne praktyki wychowawcze stosowane wobec dzieci sprzyjają powstawaniu systemu cech związanych z występowaniem uprzedzeń. Rodzice takich osób wprowadzali surową dyscyplinę, a ciepłe uczucia traktowali wyłącznie jako nagrodę za właściwe zachowanie. Nasuwa się tu obraz dominujących rodziców i uległego dziecka. Dziecko nie może wyrazić swej wrogości wobec rodziców i rozwija w sobie mechanizmy re- presvwne, aby ukryć tę wrogość i kontrolować własne impulsy.
Prowadzi to do ukształtowania sztywnej, autorytarnej postawy wobec innych i często wyraża się w formie uprzedzeń. Teoria ta została poddana krytyce, ponieważ dowody, na których się opiera, mają charakter korelacyjny. Choć prawdą jest, że wielu autorytarnych i mających uprzedzenia dorosłych miało jako dzieci nadmiernie surowych rodziców, jednak nie wynika z tego, że taka metoda wychowania dzieci powoduje kształtowanie się uprzedzeń. Można również argumentować, że dziecko przyswaja uprzedzenia własnych rodziców w procesie społecznego uczenia się przez naśladownictwo i identyfikację.
Teorie te tłumaczą zjawisko uprzedzeń nie na poziomie jednostki, lecz na poziomie grupy społecznej. Posługują się argumentem, że zawsze zachodzi zjawisko przeceniania grupy własnej i — równolegle — odrzucania grupy obcej. Określa się to mianem etnocentryzmu.
Podobnie jak postawy, tak i uprzedzenia można zmienić lub się ich pozbyć, lecz przeprowadzenie takiej zmiany może okazać się bardzo trudne. W wielu krajach sama struktura społeczna może wzmacniać uprzedzenia, a nacisk grupowy uniemożliwić jednostce jakąkolwiek zmianę postawy. Strach przed możliwymi konsekwencjami zmiany uprzedzeń powstrzymuje ludzi opowiadających się za taką zmianą.
Leave a reply