Nauka o Psychologii - Psycholog Gdynia, Białystok, Katowice

Mechanizm nabywania nawyków emocjonalnych nie ogranicza się tylko do lęków. Działa on równie mocno w przypadku uczuć gniewu i miłości. Na przykład często obserwujemy, że ludzie lubią lub nie lubią jakichś rzeczy w życiu, mimo że nigdy przedtem ich sami nie spróbowali ani nie doświadczyli. Przyczyną tak nieracjonalnego postępowania jest fakt, że owe rzeczy zostały kiedyś skojarzone w ich umyśle z innymi rzeczami, które już lubili lub których nie cierpieli. Odmowa skosztowania nowej potrawy może polegać na reinterpretować ból, zimno i inne bodźce jako mało istotne i nie stanowiące wielkiego niebezpieczeństwa i może tym samym regulować siłę emocjonalnej reakcji. Im słabsza emocjonalna reakcja, tym swobodniej człowiek może wybrać spośród dostępnych mu zachowań takie, które będzie bardziej konstruktywne niż zachowanie pierwotne.

Do badania postaw ludzi w stosunku do określonych instytucji, przekonań czy osób stosujemy kwestionariusze. Są one być może nieco mniej miarodajne, ponieważ badana osoba ma zwykle tendencję do koloryzowania swoich odpowiedzi ze względu na chęć podtrzymania dobrej opinii o sobie u przeprowadzającego badanie. Czasem zdarza się, że badany ma na dany temat „dwojaką

Powyższe przykłady sekwencji mechanizmów przystosowania wskazują na bardzo istotny fakt, że mechanizmy adaptacyjne można pogrupować zależnie od stopnia ich dojrzałości oraz w zależności od roli, jaką odgrywają w procesie przystosowawczym. W codziennym języku odnajdujemy wyrażenia, które wskazują na to, że wiele zachowań łączy się z określonym stadium rozwoju. Ludzie zwykli na przykład – bardzo trafnie – mawiać: „on jest infantylny”, „ona jest dziecinna” czy też, że ktoś „dorósł” do czegoś.

Wpływ rodziców na dziecko jest zawsze widoczny, chociaż nie musi ono być do nich podobne. W powieści Sinclaira Lewisa Work of Art, dwaj bracia dobrze opisują kontrastowe skutki tego samego wpływu. Obaj uważają, że ich osobowość jest wynikiem oddziaływania środowiska domowego.

Mając dziesięć okazji do wykonania reakcji, polegającej na zbliżaniu się do światła, potomstwo rodziców dobranych ze względu na dużą fototaksję wykonuje przeciętnie dużo więcej takich reakcji niż potomstwo rodziców dobranych ze względu na małą fototaksję. Na osi pionowej można odczytać, w ilu procentach przypadków wystąpiła dana liczba reakcji. Pokazano pokolenie rodzicielskie (R) oraz pierwsze (Ps) i drugie (P2), siódme (P7) oraz dwudzieste, dziewiąte (PJ8) pokolenie potomstwa. (Źródło: Hirsch i

Interesującym przykładem facylitacji społecznej jest silna tendencja do zgodności zachowań pomiędzy członkami grupy widzów lub tłumu. Kiedy jedna osoba się zaśmieje, śmieją się wszyscy. Jeśli wystarczająco duża grupa będzie się czegoś domagała, reszta się dostosuje, a przynajmniej nie będzie się sprzeciwiać. Podekscytowani uczestnicy mogą zdobyć się wówczas na czyny, na które nigdy by się nie ważyli, gdyby byli sami.

Standaryzowany 2C średnią 50,0, ucząca nie ma żadnej przewagi nad programowaną książką. Szczególnie dla celów badawczych ważną rzeczą jest zapis, którego maszyna dostarcza. Maszyna może okazać się ostatecznie bardziej ekonomiczna, ponieważ do programowanej książki wpisuje się odpowiedzi i w ten sposób jest ona zniszczona po jednorazowym użyciu, podczas gdy w maszynie programem można posługiwać się wielokrotnie, zmieniając tylko taśmę odpowiedzi. (Wydaje się, że niektórzy wydawcy przewidzieli tę trudność, eliminując z książek miejsca przeznaczone na odpowiedzi i załączając oddzielne arkusze odpowiedzi) Dla niektórych badanych ruch maszyny i towarzyszące temu dźwięki mogą mieć znaczenie motywacyjne. Wiele związanych z tym zagadnień jest obecnie przedmiotem badań.

Jeśli depresja psychotyczna pojawia się we wcześniejszej fazie życia, szczególnie tuż przed okresem lub bezpośrednio po okresie dzikiej ekscytacji, uznaje się ją za objaw innego zaburzenia afektywnego, a mianowicie psychozy maniakalno-depresyjnej. Zaburzenie to zazwyczaj przybiera formę dwóch naprzemiennie występujących stanów: depresji i nadmiernego pobudzenia. U jednych pacjentów pojawia się tylko depresja, u innych — tylko faza ekscytacji. Niektórzy doświadczają obu skrajności, i to właśnie ich cyklicznemu obrazowi psychoza ta zawdzięcza swą nazwę.

Pewna grupa ludzi, którzy nigdy przedtem nie cierpieli na choroby psychiczne, przechodzi w wieku średnim depresje, które mają charakter psychotyczny. Choroba ta nazywa się melancholią inwolucyjną. Przez długi czas uznawano ją za psychozę organiczną wywołaną zaburzeniami endokrynologicznymi lub innymi objawami starzenia się. Jak dotąd nie odkryto hormonu, którego podanie poprawiłoby stan pacjenta z psychozą inwolucyjną. Przyjmuje się, że sam proces starzenia się niesie wystarczający szok psychologiczny, by wywołać u osób na to nie przygotowanych depresję psychotyczną. Po raz pierwszy jasno dostrzegają, że są śmiertelni, że będą mieli coraz mniej energii i czasu na realizację własnych celów i że często marnowali życie, koncentrując się na sprawach nieistotnych.

Najdokładniejszą metodą określenia stopnia, w jakim dana osoba wykazuje interesujące nas cechy, jest posłużenie się skalą ocen. Końce skali wyznacza para przeciwstawnych cech, takich jak np. wesołość i ponurość, zaś sama skala reprezentuje określony wymiar osobowości. Na linii oznacza się podziałkę i pozycję badanej osoby na uzyskanej w ten sposób skali.

Najlepiej wyjaśniającą zmiany postaw wydaje się teoria LEONA FESTINGERA, zwana teorią dysonansu poznawczego. Zakłada ona, że postawy są zazwyczaj wewnętrznie spójne, a jednostka zachowuje się zgodnie z tymi postawami. Od czasu do czasu pojawiają się jednak niespójności i wywołują one w człowieku stan dysonansu poznawczego. Dysonans ten jest nieprzyjemny dla przeżywającej go osoby i jest ona wówczas motywowana do redukcji dysonansu lub unikania go. Festinger mówi o redukcji dysonansu i osiąganiu konsonansu. Jeśli zatem ktoś twierdzi, że palenie jest szkodliwe, a sam pali, to niemal z pewnością przeżywać będzie dysonans. Może go zredukować, rzucając palenie. Może też szukać informacji, które podważą jego przekonanie o szkodliwości palenia i również w ten sposób osiągnąć konsonans.

Stosunek ten pozwala nam ocenić istotność różnicy między średnimi. Zgodnie z praktyczną regułą stosunek krytyczny powinien mieć wartość przynajmniej 2,0, aby różnicę między średnimi można było uważać za istotną. Ilekroć poprzednio była mowa w tej książce o tym, że różnica między średnimi jest „statystycznie istotna”, oznaczało to, że stosunek krytyczny był właśnie co najmniej tak wysoki.