Nauka o Psychologii - Psycholog Gdynia, Białystok, Katowice

Chociaż ta różnica między wynikami wyrażónymi w formie korelacji a rezultatami, przedstawionymi w formie średnich, jest na pierwszy rzut oka zagadkowa, to dzięki innemu przykładowi straci ona nieco na tajemniczości. Zastanówmy się nad wzrostem dzieci w zależności od wzrostu jch rodziców, W kilku ostatnich dziesięcioleciach dzięki lepszemu odżywianiu i opanowaniu wielu chorób znacznie się zwiększył przeciętny wzrost, toteż obecnie dzieci są na ogół wyżgłównie wyniki czterecn par, wjftnuw.ywuiyn „„„„..w .. – – kontrastowych środowiskach. Wynika więc z tego, że skrajne różnice środowiskowe mogą wpływać na wyniki testu inteligencji nawet u bliźniąt jednojajowych (Newman, Freeman i Holzinger, 1937: McNe- mar, 1938).

Trapiony obsesją neurotyk często próbuje przeciwdziałać swym przerażającym myślom przez specyficzne działanie. Działania takie nazywamy kompulsjami. Jeśli – na przykład – dana osoba ma obsesję zabicia ojca, może odczuwać przymus wypowiadania chroniącego go życzenia albo składania rąk w modlitewnym geście. W innym przypadku może czuć się zmuszona do ciągłego mycia rąk, jeśli obsesja podpowiada jej, że wszystko wokół skażone jest śmiercionośnymi zarazkami. Natrętne mycie rąk jest jedną z najpowszechniejszych kompulsji. Czasem przybiera ona tak intensywną postać, że dłonie są stale boleśnie podrażnione.

Jednym z najpowszechniejszych symptomów neurotycznych jest stan permanentnego strachu. W przeciwieństwie do normalnego strachu, który jest reakcją na zagrażający bodziec, strach neurotyczny jest odpowiedzią na przewidywane trudności w przyszłości. Aby rozróżnić oba te rodzaje strachu, strach neurotyczny przyjęto nazywać lękiem.

Jest faktem, że pojęcie wieku umysłowego jest niezbyt użyteczne powyżej 13 roku życia. Poniżej tego wieku nietrudno jest znaleźć testy, które starsza grupa potrafi rozwiązać, a dzieci o rok młodsze –

Niewiele jest osób, które są w pełni zadowolone z siebie. Większość ludzi jest przekonana, że brak im pewnych właściwości, które gwarantują „społeczny sukces”. Wśród tych właściwości szczególnie wymienia się jedną, popularnie nazywaną „osobowością”, często myloną z urokiem osobistym lub z czymś, co powoduje, że mówimy o jego właścicielu: „Oto ktoś z osobowością”.

Kiedy źródła neurotycznego lęku zostaną ujawnione, zazwyczaj okazuje się, że są to życzenia, potrzeby i wspomnienia, które spotkały się kiedyś z silną dezaprobatą rodziców lub dezaprobatą społeczną. Potrzeba akceptacji zmusiła jednostkę do wyparcia tych pragnień, których ujawnienie spowodowałoby utratę tej akceptacji. To, które motywy zostają wyparte, zależy od konkretnych doświadczeń jednostki. Prawie każdy popęd lub motyw może zostać skojarzony z dezaprobatą.

Jest to bardzo znamienna grupa nerwic ze względu na to, że objawiają się poprzez ciało. Freud, opisując stan, w którym konflikt psychologiczny przetworzony zostaje na symptom somatyczny, nazwał go konwersją histeryczną. Termin „histeria” sięga jeszcze czasów starożytnej greckiej medycyny. Pochodzi od greckiej nazwy macicy. Odzwierciedla dawny pogląd, że histeria dotyczy wyłącznie kobiet i wiąże się z zaburzeniem funkcjonowania macicy. W mowie potocznej słowo to oznacza stan skrajnego pobudzenia emocjonalnego: „Ta kobieta jest histeryczką”. W psychiatrii termin ów dotyczy osób, które lęk przetwarzają w symptomy będące mniej lub bardziej niezależne od reszty osobowości histeryka.

Dość powszechnym mechanizmem złagodzenia lęku wywołanego własnymi pragnieniami jest postępowanie zgodne z bardzo sztywnymi regułami zachowania. Zahamowana osobowość wyszukiwać będzie maksymalnie zrytualizowane sposoby postępowania w życiu i nalegać na wybór rutynowych metod działania w pracy.

W rozdziałach poświęconych rozwojowi dzieci prześledziliśmy, w jaki sposób dziecko w miarę wzrastania nabywa różnych nawyków, które pomagają mu później w przystosowaniu do środowiska. Jego czynności zwykle strukturyzowały się od prostych do bardziej skomplikowanych, i od czynności przypadkowych do czynności dobieranych selektywnie. W podobny sposób rozwija się potrzeba coraz większej selektywności i złożoności w sferze reakcji emocjonalnych.

Celem psychoterapii jest uwolnienie neurotyka od symptomów, rozwinięcie jego zdolności do przeżywania szczęścia, efektywności, spontaniczności, pomoc w społecznej adaptacji. Można to osiągnąć wszelkimi metodami, które podniosą jego samoocenę i poprawią poczucie bezpieczeństwa, uwolnią stłumione impulsy, ułatwią wgląd w siebie i samoakceptację, pomogą w kreowaniu pozytywnych celów.

Mechanizm zahamowania reakcji nazywa się niekiedy wyparciem. Działa on tak, jakby poddana mu osoba powtarzała sobie: „Jeśli nie będę wiedzieć o moich groźnych impulsach, nie będę ich mieć. Zapomnę o nich, a wówczas przestaną istnieć”. Stłumienie jest bardzo powszechnym mechanizmem, a nawet – do pewnego stopnia – użytecznym społecznie. W przypadku dużego niedostosowania ludzie potrafią całkowicie stłumić w sobie nawet tak silny popęd, jak popęd płciowy. Jednakże tak potężna siła nie pozwoli się bezkarnie „pogrzebać żywcem”. Musi się w końcu ujawnić w postaci symptomów, które omówimy w dwóch następnych rozdziałach.

Wiemy, że przedział .rozciągający się między dwoma odchyleniami standardowymi poniżej średniej a dwoma odchyleniami powyżej średniej obejmuje około 95% przypadków (ryc. 13-6: tabl. 13-6, kolumna 3). Stąd też, pamiętając o tych wartościach, możemy określić granice ufności tworzące przedział, wewnątrz którego będzie się mieścić średnia. Na przykład, jeśli przyjmiemy, że dla praworęcznych średnia siła ściskania wynosi 50,0, a błąd standardowy 1,0, które to wartości ustalono na podstawie jednej próbki, to możemy powiedzieć, że jest 95 szans na 100, że średnia z populacji dla praworęcznych mężczyzn wypadnie między 48, tj. (50 – 2 X 1), a 52, tj. (50 + 2X1), (Poprzednio posłużyliśmy się tą formą wyrażania prawdopodobieństwa przy omawianiu średniego wyniku klasy II, s, 561). W inny sposób możemy to ująć następująco: gdybyśmy powtórzyli ten eksperyment wiele razy, za każdym razem otrzymalibyśmy inną średnią i inne przedziały .ufności, lecz 95% tych przedziałów będzie zawierać średnią z populacjiZa pomocą tablicy 13-6 możemy ustalić również inne granice ufności.