Nauka o Psychologii - Psycholog Gdynia, Białystok, Katowice

Podnoszenie się średniego ilorazu inteligencji Murzynów urodzonych na Południu, którzy przenieśli się do Filadelfii (s. 649), świadczy, że wraz z poprawą środowiska można oczekiwać poprawy wyników, Rezultaty innych badań prowadzą do podobnych wniosków (np. Klineberg, 1935). Mimo to utrzymuje się różnica między średnimi ilorazami inteligencji, chociaż oczywiście rozkład ich jest taki, że na podstawie samej przynależności rasowej nigdy nie można powiedzieć, czy dany osobnik jest inteligentny czy nie. Chociaż według testów inteligencji wybitnie inteligentnych Murzynów jest proporcjonalnie mniej niż wybitnie inteligentnych białych, to oczywiście jest wielu

Murzynów o wysokich ilorazach inteligencji. W badaniach przeprowadzonych w 7 szkołach publicznych w Chicago 103 Murzynów osiągnęło w stanfordzkiej skali Bineta iloraz inteligencji 120 lub wyższy, zaś Jedna dziewczynka uzyskała 1.1. równy 200 (Witty i Jenkins, 1934).

Czy wśród psychologów istnieje jednomyślność w kwestii różnic inteligencji, które powstają na podłożu rasowym? Rezultaty badań nad innymi rasami prowadzą do tych samych wniosków co badania nad Murzynami. Chociaż niektóre grupy rasowe uzyskują w testach regularnie wyniki gorsze od białych, wiele spośród tych różnic wynika prawdopodobnie z nieadekwatności metod pomiarowych lub z nierówności środowiskowych, a wielu specjalistów jest zdania, że nie udowodniono istnienia różnic rasowych. Nawet gdyby zaakceptować otrzymane różnice zgodnie z ich wartością nominalną, rozkłady wyników tak dalece zachodzą na siebie, że przynależność do tej czy innej grupy nie jest żadnym wskaźnikiem indywidualnej inteligencji.

Możliwość określania względnego wpływu dziedziczności i środowiska

W powyższej dyskusji wskazano na niektóre trudności, jakie nasuwa wyraźne ustalenie względnego wpływu dziedziczności i środowiska, jednakże fakt, że pewne rodzaje zachowania dziedziczy się w większym stopniu niż inne, powoduje, że możliwość wyznaczenia pewnej wartości liczbowej określającej wpływ dziedziczności jest rzeczą interesującą.

Wszystkie modele statystyczne, które opracowano w celu wyznaczenia względnej doniosłości dziedziczności i środowiska, opierają się na ich wpływie na zmienność badanych cech, ignorują zaś średnie. Mają one zatem tendencję do kładzenia zbytniego nacisku na wpływ dziedziczności, ponieważ nie uwzględniają różnic w średnich (s. 637-638),

Dogodną miarą zmienności stosowaną w tych modelach jest wariancja, czyli odchylenie standardowe do kwadratu. Tak więc wariancja fenotypów w pewnej populacji jest sumą wariancji genotypu, środowiska oraz ich współdziałania: aj = aj + aj -|- rKS ag.

W praktyce, zanim rozwiąże się to równanie w drodze przekształceń algebraicznych, wprowadza się do podstawowego wzoru pewne uproszczenia lub komplikacje. W niektórych eksperymentach nad zwierzętami można przyjąć, że trzeci wyraz jest do pominięcia, a. wówczas wzór przybiera postać następującą: aj = og2 -J-

Z tego wzoru wyprowadza się miarę wpływu dziedziczności, zwaną h2, reprezentującą stosunek wariancji genetycznej do wariancji ogólnej: h’ = aj/aj

Wzór ten komplikuje się, gdy pary kojarzy się w specjalny sposób (np. związki między rodzeństwem) lub gdy (w badaniach nad ludźmi) trzeba uwzględnić- różne środowiska rodzinne i społeczne. Skonstruowano rozmaite modele, które znajdują pewne zastosowanie w badaniach empirycznych (Lerner, 1950: Cattellv Kristy i Stice, 1957: Cattell, 1960).

Istnieje możliwość określenia względnego wpływu dziedziczności i środowiska z większą niż. się to dziś czyni precyzją, „lecz w obecnie stosowanych sposobach można dostrzec pewną dowolność. Gdy obliczeń dokonuje się na podstawie korelacji, takich jak w tabl. 15-7, okazuje się, że komponent dziedziczny w inteligencji jest znacznie większy niż komponent środowiskowy. (Woodworth, 1941: Burt i Howard, 1957).

Badania nad podobieństwem rodziców i dzieci pod względem inteligencji

– Okazuje się, że metody genetyki mogą być równie dobrze stosowane w odniesieniu do zachowania, jak i do budowy fizycznej. Tak samo jak przy rozpatrywaniu cech fizycznych trzeba wyróżnić fenotyp (tj. przejawiane cechy) oraz genotyp (stanowiące podłoże tych cech wyznaczniki dziedziczne, które będą przekazane potomstwu). Chromosomy i geny według wszelkiego prawdopodobieństwa powinny być odpowiedzialne za dziedziczne komponenty zachowania tak samo, jak za dziedziczne cechy budowy. Ponieważ jedne geny są dominujące, a inne recesywne, pewne zaś są sprzężone z płcią, można dokonywać różnych statystycznych przewidywań cech potomstwa zrodzonego ze związków określonego- rodzaju. Gdy badania takie przeprowadza się na całych populacjach,, stosuje się metody genetyki populacji, która to gałąź genetyki przypuszczalnie okaże się bardzo ważna w badaniu dziedziczności, zachowania ludzkiego.

– Eksperymenty nad selektywnym krzyżowaniem zwierząt przyniosły w rezultacie przekonywające dowody co do dziedziczności różnych form zachowania, jako przykłady można wymienić „inteligencję labiryntową” u szczurów oraz fototaksję u muszek owocowych.

– Ponieważ w badaniach nad ludźmi selektywne krzyżowanie jest wykluczone, a wiele cech ludzkich jest zdeterminowanych w sposób złożony, musimy oprzeć się na badaniach nad podobieństwem jako funkcją pokrewieństwa.

– Badania nad podobieństwem rodziców i dzieci pod względem inteligencji są utrudnione, ponieważ nie można określić ściśle ilorazu inteligencji, zanim dziecko skończy dwa lata, a wtedy wpływ środowiska domowego jest już znaczny, W starszym wieku podobieństwo między inteligencją rodziców a dzieci jest tego samego rzędu co podobieństwo pod względem wysokości ciała.

– Badania nad przybranymi dziećmi dają możność wyodrębnię-, nia wpływu środowiska domowego na -poziom ich inteligencji, Rezultaty trzech omówionych tu badań prowadzą do podobnych wniosków: (1) korelacja pomiędzy inteligencją prawdziwych rodziców a inteligencją dziecka pozostaje wyższa niż między inteligencją przybranych rodziców a inteligencją tegoż dziecka, nawet jeśli dziecko jest adoptowane w pierwszych miesiącach życia: (2) inteligencja dziecka osiąga w korzystnym środowisku przybranej rodziny wyższy poziom, niżby się można było spodziewać na podstawie znajomości inteligencji rodzonej matki: odpowiada on na ogół poziomowi inteligencji dzieci urodzonych w rodzinach, w których miały takie same ogólne warunki rozwroju.