Standaryzowany 2C średnią 50,0, ucząca nie ma żadnej przewagi nad programowaną książką. Szczególnie dla celów badawczych ważną rzeczą jest zapis, którego maszyna dostarcza. Maszyna może okazać się ostatecznie bardziej ekonomiczna, ponieważ do programowanej książki wpisuje się odpowiedzi i w ten sposób jest ona zniszczona po jednorazowym użyciu, podczas gdy w maszynie programem można posługiwać się wielokrotnie, zmieniając tylko taśmę odpowiedzi. (Wydaje się, że niektórzy wydawcy przewidzieli tę trudność, eliminując z książek miejsca przeznaczone na odpowiedzi i załączając oddzielne arkusze odpowiedzi) Dla niektórych badanych ruch maszyny i towarzyszące temu dźwięki mogą mieć znaczenie motywacyjne. Wiele związanych z tym zagadnień jest obecnie przedmiotem badań.

Jeśli depresja psychotyczna pojawia się we wcześniejszej fazie życia, szczególnie tuż przed okresem lub bezpośrednio po okresie dzikiej ekscytacji, uznaje się ją za objaw innego zaburzenia afektywnego, a mianowicie psychozy maniakalno-depresyjnej. Zaburzenie to zazwyczaj przybiera formę dwóch naprzemiennie występujących stanów: depresji i nadmiernego pobudzenia. U jednych pacjentów pojawia się tylko depresja, u innych — tylko faza ekscytacji. Niektórzy doświadczają obu skrajności, i to właśnie ich cyklicznemu obrazowi psychoza ta zawdzięcza swą nazwę.

Pewna grupa ludzi, którzy nigdy przedtem nie cierpieli na choroby psychiczne, przechodzi w wieku średnim depresje, które mają charakter psychotyczny. Choroba ta nazywa się melancholią inwolucyjną. Przez długi czas uznawano ją za psychozę organiczną wywołaną zaburzeniami endokrynologicznymi lub innymi objawami starzenia się. Jak dotąd nie odkryto hormonu, którego podanie poprawiłoby stan pacjenta z psychozą inwolucyjną. Przyjmuje się, że sam proces starzenia się niesie wystarczający szok psychologiczny, by wywołać u osób na to nie przygotowanych depresję psychotyczną. Po raz pierwszy jasno dostrzegają, że są śmiertelni, że będą mieli coraz mniej energii i czasu na realizację własnych celów i że często marnowali życie, koncentrując się na sprawach nieistotnych.

Najdokładniejszą metodą określenia stopnia, w jakim dana osoba wykazuje interesujące nas cechy, jest posłużenie się skalą ocen. Końce skali wyznacza para przeciwstawnych cech, takich jak np. wesołość i ponurość, zaś sama skala reprezentuje określony wymiar osobowości. Na linii oznacza się podziałkę i pozycję badanej osoby na uzyskanej w ten sposób skali.

Najlepiej wyjaśniającą zmiany postaw wydaje się teoria LEONA FESTINGERA, zwana teorią dysonansu poznawczego. Zakłada ona, że postawy są zazwyczaj wewnętrznie spójne, a jednostka zachowuje się zgodnie z tymi postawami. Od czasu do czasu pojawiają się jednak niespójności i wywołują one w człowieku stan dysonansu poznawczego. Dysonans ten jest nieprzyjemny dla przeżywającej go osoby i jest ona wówczas motywowana do redukcji dysonansu lub unikania go. Festinger mówi o redukcji dysonansu i osiąganiu konsonansu. Jeśli zatem ktoś twierdzi, że palenie jest szkodliwe, a sam pali, to niemal z pewnością przeżywać będzie dysonans. Może go zredukować, rzucając palenie. Może też szukać informacji, które podważą jego przekonanie o szkodliwości palenia i również w ten sposób osiągnąć konsonans.