Następna grupa nerwic zwana „dysocjacjami” reprezentuje inną próbę uniknięcia lęku związanego z zakazanymi impulsami. Zaburzeniu ulega tu jedność osoby. Wiele różnych procesów zachodzi równolegle albo są w świadomości izolowane od siebie.

W rozdziale trzynastym mówiliśmy o problemie oceny postaw i o używanych w tym celu kwestionariuszach. Najczęściej korzysta się z dwóch skal: skali Thurstone’a i skali Likerta. Metoda Thurstone’a polega na przedstawieniu listy stwierdzeń dotyczących określonych postaw, do których respondent ma się ustosunkować, wyrażając zgodę, niezgodę lub brak zdania. Ogólny wynik stanowi średni rezultat uzyskanych na skali odpowiedzi pozytywnych — zgodnych z pytaniem kwestionariusza.

Osobnik O znajduje się pomiędzy dwoma negatywnymi sytuacjami: nieprzyjemnym zadaniem Zn. i nieprzyjemną karą K„. Starałby się uniknąć tego wyboru, gdyby nie bariery. (Źródło: Lewin, 1942, zmodyfikowane). cy się próbuje znaleźć jakieś inne wyjście. Reakcje te przedstawiono na wykresie w postaci przerywanej strzałki. Osoba kontrolująca zachowanie O musi stworzyć bariery, aby zmusić uczącego się do stawienia czoła temu konfliktowi i do nieopuszczania pola. W badaniach nad zwierzętami bariery takie tworzymy za pomocą ścian i dachów nad korytarzami, dzięki którym zwierzę nie może uciec: również w przypadku uwięzionych ludzi stosuje się wysokie mury i zakratowane okna. Dla dzieci jednakże bariery stwarzają zwykle rodzice lub nauczyciele. Matka pilnuje, aby dziecko siedziało spokojnie na swym krześle i jadło, w przeciwnym razie zostanie ukarane. Kara będzie czynnikiem kontrolującym zachowanie dziecka, jeśli jej odstręczająca wartość jest wystarczająco duża w porównaniu z odstręczającą wartością nie łubianej potrawy. Zanim konflikt zostanie rozwiązany, dziecko może atakować barierę za pomocą wszelkich sposobów, które według niego mogą być skuteczne – np. uporu, skarg, płaczu, ociągania się. Bariery przy karze są silniejsze niż przy nagradzaniu, a charakter konfliktu jest w tych dwóch przypadkach' odmienny. Czynności regulowane przez groźbę kary mogą stać się coraz bardziej znienawidzone, podczas gdy czynności, na które oddziałuje się ża pomocą nagród, mogą stać się interesujące i łubiane. Zarówno nagrody, jak ,i kary mogą prowadzić do niechęci w stosunku do autorytetu: bez autorytetu ani groźba kary, ani obietnica nagrody nie mogą być skuteczne.