W trakcie spotkań z terapeutą Tomasz czytał na glos. Czytając opowiadanie o psie, zaczął robić błędy, co trwało dopóty, dopóki nie przerwał czytania, aby opowiedzieć o psie, którego kiedyś posiadał. Bardzo kochał swojego psa, lecz nie pozwolono mu go trzymać. „Bałem się, że mój pies mógłby zdechnąć, a ja bym o tym nie wiedział”, – wyjaśnił – „To jest okropne zastanawiać się, czy ktoś, ko’go się kocha, jest żywy czy martwy”.

Uruchamiając procesy warunkowania, potrafimy sprawić, że niemal każdy bodziec będzie wywoływał emocjonalną reakcję. Przypuśćmy, że w obecności niemowlęcia z telewizora dobiega nagły, ostry krzyk. Dziecko jest przerażone i zaczyna płakać. Później sam widok odbiornika telewizyjnego może zadziałać na to dziecko jako „bodziec lękowy”. W analogiczny sposób pękające baloniki w miarę poznawania, będzie miała przypuszczalnie wyższą wartość artystyczną niż kompozycja, która z czasem będzie wydawać się coraz bardziej banalna.

Każda reakcja neurotyczna zawiera represję – zwykle związaną z określonymi wspomnieniami z życia neurotyka. W dysocjacji zwanej amnezją dominującym problemem są zaburzenia pamięci. Ludzie z zaburzeniami tego typu nagle zapominają, kim są. Nie potrafią sobie przypomnieć własnego nazwiska ani adresu, a często nie rozpoznają tych danych nawet wtedy, kiedy policja lub rodzina im je przedstawi.

Pierwszą z tych teorii nazywa się teorią kozła ofiarnego lub teorią przeniesionej agresji. Zakłada ona, że zablokowanie realizacji celu wywołuje frustrację, która z kolei prowadzi do agresji. Często zdarza się, że osoba sfrustrowana nie może zaatakować — jako zbyt potężnej — rzeczy lub osoby będącej bezpośrednią przyczyną jej frustracji. W rezultacie agresja zostaje przeniesiona i skierowana na słabsze grupy społeczne lub grupy mniejszościowe.

Dzieci z wiejskich okręgów w Ameryce uzyskują na ogół gorsze wynik w testach inteligencji niż dzieci miejskie. Na przykład, przy standaryzacji stanfordzkicj skali Bineta dzieci wiejskie w wieku szkol- nym (od 6 do 18 lat) osiągały ilorazy inteligencji mniej więcej o 10 punktów niższe niż dzieci miejskie (McNemar, 1942, s. 37). W Europie badania nad dziećmi w kilku wielkich miastach i w okręgach wiejskich przyniosły podobne rezultaty (Klineberg 1931). W Szkocji jednak różnicy tej nie stwierdzono (Rusk, 1940).

Termin „neurastenia” stosowano kiedyś w odniesieniu do niemal wszystkich nerwic. Obecnie oznacza stan, w którym dominującym objawem jest ciągłe zmęczenie. Najczęściej występuje ona u tzw. nerwowych pań domu, które są zaniedbane przez rodzinę. Stan ów wyraża pragnienie wstrzymania wszelkiego funkcjonowania. Pragnienie to jest reakcją na – również stłumione – poczucie niższości i zagrożenia. Ponieważ neurastenia powoduje, że osoba taka często ucieka się do wypoczynku, relaksu i snu, to objawy te zaspokajają również wyparte pragnienie zależności. Dzięki nim pacjent skupia na sobie uwagę i wzbudza sympatię.

W jaki sposób Binet mógł wiedzieć, że wybrał właściwe zadanie? Binet, a także ci, którzy przyszli po nim, opracowali metody badania poszczególnych zadań pozwalających upewnić się, że zadania te służą zamierzonym celom. Nie wystarczy spojrzeć na zadanie i zadecydować, że potrzebna jest inteligencja, aby dać na nie poprawną odpowiedź. Niektóre „chytre” czy „pomysłowe” zadania, które zdają się pobudzać badanego do największego wysiłku myślowego, okazały się niewłaściwe, ponieważ dobra lub zła odpowiedź zależała od przypadku. Najbardziej użyteczne okazują się czasem pytania nieco „przyziemne”, dotyczące np. zwykłych wiadomości. Takie pytania są niezależne od czynników kulturowych, ponieważ wszyscy mieli szanse nauczyć się odpowiedzi na nie.