Nauka o Psychologii - Psycholog Gdynia, Białystok, Katowice

Na schemacie tym przedstawiono osobowość jako zintegrowana całość, na którą można patrzeć z różnych stron: z każdej strony widzimy odmienny rodzaj cech. (Źródło: Cłuilford, 1959a).

Wyniki psychologicznych eksperymentów sugerują, że kara jest rzeczywiście mniej skuteczna niż nagroda. Wiele takich eksperymentów przeprowadził Thorndike, który doszedł do wniosku, że nagroda bezpośrednio wzmacnia nagrodzone zachowanie, podczas gdy kara działa jedynie pośrednio i nie osłabia w sposób uniwersalny karanego zachowania się.

Badany C 49 miał prawie dokładnie ten sam iloraz inteligenecji, co A 792. Podobnie jak on osiągnął doskonałe wyniki w szkole średniej, a w kolegium zarabiał na mniej więcej taką samą część swych wydatków. Na tym podobień-

Aby uzyskać bardziej przekonywający sprawdzian stymulującego wpływu życia w mieście, należy postawić bezpośrednie pytanie: co się dzieje z inteligencją dziecka, gdy przenosi się ono z mniej korzystnego do bardziej korzystnego środowiska?

Umiejętności wchodzące w grę przy rozwiązywaniu- problemów są tak złożone, że osiągnięto nieco większe postępy w ustalaniu przeszkód, stojących na drodze do dobrego rozwiązywania problemów, niż w ustaleniu istotnych cech skutecznego sposobu podejścia do różnych zadań.

Możemy teraz odpowiedzieć na nasze pierwsze pytanie. Dzieci wykazują większe podobieństwo do swoich prawdziwych rodziców niż do przybranych, niezależnie od tego, czy wychowywały się w domu u swoich prawdziwych rodziców, czy też nie.

Poprzednie rozważania nad transferem dają pewne wskazówki co do okoliczności, w których transfer może wystąpić – kiedy będzie pozytywny, a kiedy negatywny – lecz nie mówią nam wiele o tym, jak silnego oddziaływania transferu można oczekiwać w zwykłych okolicznościach. W normalnych warunkach zmiany w bodźcach i reakcjach, od których zależą podobieństwa i różnice, nie są zwykle wyraźnie określone. Znaczenie wyników eksperymentów nad transferem w pewnych praktycznych sytuacjach można podsumować w sposób następujący:

Statystyka może przede wszystkim dostarczyć nam skrótowego opisu wielkiej liczby danych. Przypuśćmy, że chcemy zbadać wiek 5000 studentów: dane o ich wieku zawarte są na kartach w rejestrze. Są to dane surowe. Jeśli przejrzymy te karty, będziemy mieli pewne pojęcie o wieku studentów, lecz zapamiętanie wszystkich tych danych jest niemożliwe. Wobec tego robimy pewien rodzaj statystycznego podsumowania, obliczając liczbę studentów w każdym wieku. Na podstawie takiego podsumowania łatwiej już będzie mówić o wieku studentów. Sianie się to jeszcze łatwiejsze, jeśli znajdziemy przeciętny wiek studentów oraz wiek najmłodszego i najstarszego studenta. Takie upraszczające i sumaryczne sprawozdania znane są jako statystyka opisowa.

Nowoczesne szybko działające elektroniczne maszyny liczące określa się często jako „gigantyczne mózgi”. Nie należy przeceniać ich znaczenia dla współczesnej nauki, technologii i administracji, lecz warto odpowiedzieć na pytanie: czy potrafią one myśleć? Niezwłoczna odpowiedź negatywna – że mogą one robić tylko to, czego je nauczono (przez zaprogramowanie) – jest zbyt powierzchowna. Być może, że i myślący człowiek potrafi robić tylko to, co zostało w nim zaprogramowane czy to przez dziedziczność, czy też przez wychowanie.

Wprowadzona przez starożytnych Greków klasyfikacja temperamentów na cztery typy opierała się na ówczesnych wiadomościach o chemizmie organizmu. Były to typy: sangwiniczny, flegmatyczny, melancholiczny i choleryczny. Każdy z nich cechowała przewaga jednego z czterech „soków organizmu”: u sangwinika, człowieka na ogół serdecznego i wesołego, przewagę miała krew: cechy flegmatyka, obojętnego i powolnego, przypisywano flegmie: melan- cholik, cierpiący z powodu depresji i smutku, miał zbyt dużo czarnej żółci: choleryk łatwo wpadający w gniew i szybko reagujący, czynił to pod wpływem zwykłej żółci. Nowoczesny odpowiednik tej teorii przypisuje te funkcje hormonom. Tak na przykład, jeden z wybitnych współczesnych biochemików broni poglądu, ze należy starannie zbadać chemizm organizmu jako podstawę temperamentu (Williams, 1956). Chociaż każdy z nas ma takie same gruczoły wydzielania wewnętrznego, wielkość ich u różnych osób różni się znacznie. Stwierdzono na przykład, że ten sam gruczoł u jednej osoby może ważyć trzy razy tyle, co u innej (bez żadnego powiększenia wynikającego z choroby). Tak więc, względna przewaga tego czy innego gruczołu może spowodować, że u jednej osoby wystąpi nadmiar tyroksyny, u innej zaś – adrenaliny. Williams konkluduje, że każdy człowiek ma swój własny, odrębny typ aktywności endokrynologicznej. Zgodnie z tym poglądem indywidualny temperament jest czymś w rodzaju „symfonii endokrynologicznej”.

Po lewej – zbiory form abstrakcyjnych. Po prawej – zbiory przedstawiające przedmioty konkretne. Zbiory różnią się pod względem barwy (czego nie pokazano) oraz Liczby przedmiotów. Dalsze omówienie w tekście. (Źródło: Heidbreder, Bensley, tvy. 1948). przestrzennych, ponieważ formy te są mniej „konkretne”. Liczby są jeszcze mniej „konkretne aniżeli kształty, tak że w eksperymencie takim, jak opisany powyżej, trudniej jest dojść do pojęcia „czwórko- wości ’ czy „szóstkowości” niż do pojęcia trójkatności. Wyższe rodzaje myślenia, których przykładem jest matematyka, wymagają bardziej abstrakcyjnych pojęć.

Materiał percepcyjny jako źródło obrazu widzianego we śnie oczywiście symbol ten sam nie jest książką. Gdy zastanawiamy się, co znaczy lub oznacza słowo „książka”, zakładamy, że słowo to odnosi się do czegoś innego poza nim samym. Możemy myśleć o realnych książkach na półce i mówić o nich, korzystając ze znaków słownych, z których jednym jest słowo „książka”. Słowa są zatem bardzo ważnymi składnikami naszego systemu symboli3. Gdy coś ma swą nazwę, znacznie łatwiej jest wyrazić to w mowie. Znaki słowne mogą reprezentować rzeczy wszelakiego rodzaju z różnym stopniem konkretności, lecz zawsze coś reprezentują: może to’nie być przedmiot, taki jak „książka”, lecz czynność, taka jak „w s t a w a n i e” lub ocena, taka jak „piękny”