Wiele typowych eksperymentów nad ekonomią uczenia się i transferem omawiają McGeoch i Irion The psychology o} human learning (2 nd Ed., 1952) oraz Woodworth i Schlosberg Psychologia eksperymentalna. (Wyd. 2. W-wa 1966/67. PWN).

Zwykle potrzebujemy więcej informacji o rozkładzie, niż może nam dostarczyć przeciętna. Potrzebna jest na przykład miara, która by nam powiedziała, czy wyniki skupiają się blisko przeciętnej, czy też są szeroko rozsiane. Miara tego rozrzutu czy rozsiewu wyników wokół przeciętnej nosi nazwę miary zmienności.

Na wykresie tym podano tylko nieliczne zawody spośród wielu zarejestrowanych. Przedstawia on wyniki uzyskane w Ogólnym Teście Klasyfikacyjnym dla Armii przez białych poborowych w lotnictwie. Dla każdego zawodu pokazano średnia oraz obszar zmienności wyników w danej próbce. Wykres ten sporządzono na podstawie wyników 18 782 ludzi. (Źródło: Harrell i Harrell, 1945).

Osobnik O nie jest zamknięty barierami, jak byłoby to w przypadku kary: bariery otaczają nagrodę Np, aby uniemożliwić dostęp taką drogą, jak np. D, która nie prowadzi poprzez nieprzyjemne zadanie Zv. Strzałki pokazują, że O jest w konflikcie, ponieważ Z„ odpycha go, a Np przyciąga. (Źródło: Lewin, 1946, zmodyfikowane).

Eksperymenty nad krzyżowaniem zwierząt dostarczają nam nieco informacji o wpływie dziedziczności na zachowanie. Na przykład, pewne odmiany myszy dostają drgawek pod wpływem wysokich dźwięków, podczas gdy inne – nie. Gdy skrzyżować te odmiany, podatność na ataki drgawek podlega regułom genetycznym, jak gdyby myszy dziedziczyły tę przypadłość jako cechę dominującą (Witt i Hall, 1949). Dzikość i łagodność u szczurów są dziedziczne. Zdaniem pewnych specjalistów zmiana tylko w jednej parze genów przekształca odmianę dziką w łagodną (Keeler i King, 1943).

Aby nieco dokładniej ustalić znaczenia konotacyjne, Osgood (1952, 1954) opracował metodę pomiarową, którą nazwał „dyferencjałem semantycznym” (semantic differential): „semantycznym” – ponieważ dotyczy znaczenia, a „dyferencjałem” – poniew-aż metoda ta wprowadza kilka różnych dymensji (wymiarów) znaczenia.

W celu zbadania czy istnienie dziedzicznych wyznaczników cech złożonych jest prawdopodobne, rozpatrzmy podobieństwa między rodzicami a potomstwem oraz między rodzeństwem. Dogodnym wskaźnikiem podobieństwa jest znany nam współczynnik korelacji. Rozpatrzmy teraz pewne badnia, w których stosowano współczynnik korelacji w celu stwierdzenia, czy inteligencja jest dziedziczna.

Na schemacie tym przedstawiono osobowość jako zintegrowana całość, na którą można patrzeć z różnych stron: z każdej strony widzimy odmienny rodzaj cech. (Źródło: Cłuilford, 1959a).

Wyniki psychologicznych eksperymentów sugerują, że kara jest rzeczywiście mniej skuteczna niż nagroda. Wiele takich eksperymentów przeprowadził Thorndike, który doszedł do wniosku, że nagroda bezpośrednio wzmacnia nagrodzone zachowanie, podczas gdy kara działa jedynie pośrednio i nie osłabia w sposób uniwersalny karanego zachowania się.

Badany C 49 miał prawie dokładnie ten sam iloraz inteligenecji, co A 792. Podobnie jak on osiągnął doskonałe wyniki w szkole średniej, a w kolegium zarabiał na mniej więcej taką samą część swych wydatków. Na tym podobień-

Aby uzyskać bardziej przekonywający sprawdzian stymulującego wpływu życia w mieście, należy postawić bezpośrednie pytanie: co się dzieje z inteligencją dziecka, gdy przenosi się ono z mniej korzystnego do bardziej korzystnego środowiska?

Umiejętności wchodzące w grę przy rozwiązywaniu- problemów są tak złożone, że osiągnięto nieco większe postępy w ustalaniu przeszkód, stojących na drodze do dobrego rozwiązywania problemów, niż w ustaleniu istotnych cech skutecznego sposobu podejścia do różnych zadań.